مفروضات حسابداری

مفروضات حسابداری به عنوان مفاهیمی پایه ای و مهم در حسابداری کاربرد دارد و هر فرض خصوصیات مخصوص به خود را دارد ، پیش از پرداختن به توضیحات مروری بر حسابداری  و نرم افزار حسابداری خواهیم کرد ، تا پایان مطلب با ما همراه باشید .

حسابداری چیست ؟

حسابداری جزو رشته‌های تحصیلی و شغلی پرطرفدار و در عین حال با بازار کار پررونق همیشگی است. همچنین حسابداری را می‌توانیم مهم ‌ترین بخش یک کسب ‌و کار در نظر بگیریم، چرا که پیشرفت، زنده ماندن و یا شکست یک کسب ‌و کار به گزارش‌ هایی بستگی دارد که از حسابداری صادر می‌شود.

به بیانی ساده حسابداری یک زبان است ، زبانی که راجع به موقعیت مالی یک سازمان اطلاعاتی را فراهم می‌کند. اگر یادگیری حسابداری را آغاز کنید در اصل شروع به آموختن این زبان تخصصی کرده‌اید. با یادگیری زبان حسابداری می‌توانید عملیات مالی هر نوع سازمانی را بفهمید و با آن ارتباط برقرار کنید؛ زیرا اطلاعات مورد نیاز اغلب سازمان‌ها بسیار شبیه به هم هستند و می‌توان آنها را در سه دسته‌ی اصلی طبقه‌بندی کرد: اطلاعات عملیاتی، اطلاعات حسابداری مالی، و اطلاعات حسابداری مدیریتی.

در کنار آموختن و یادگیری حسابداری ، لازم است به آموزش نرم افزار حسابداری هم فکر کنید و مهارت کار کردن با آن را فرا گیرید ، همانطور که در مطالب پیشین ذکر شد به دلیل اینکه در حال حاضر کلیه فرآیند های عملیاتی حسابداری با استفاده از نرم افزار حسابداری قابل اجرا می باشد .

مفروضات حسابداری چیست؟

حسابداری رهنمود های مشخص و معینی دارد. رهنمود هایی که شيوه اندازه گیری، داده پردازی و مخابره اطلاعات مالی را به حسابداران نشان می دهند ، مجموعاً تحت کنترل و برگرفته از اصول پذیرفته شده حسابداری می باشند. اصطلاح “اصول حسابداری” بسیار وسیع و گسترده است. اصول پذیرفته شده حسابداری نه تنها شامل اصول است ، بلکه مفروضات و روش های مناسب دستیابی به اطلاعات حسابداری را نیز در بر می گیرد. مفروضات حسابداری ، تعیین کننده نوع ثبت اسناد و صورت‌های مالی و دیگر ثبت و ضبط های حسابداری در یک سازمان هستند.

این اصول، قواعد، احکام و روش هایی که در طول تاریخ مورد قبول حسابداری بوده است را نیز در بر می گیرد. اصول پذیرفته شده حسابداری براساس یک سری چارچوب مفاهیم نظری که توسط کمیته استانداردهای حسابداری مالی تدوین و مکتوب شده ، استوار است. در این چارچوب هدف اصلی گزارشگری مالی تهیه اطلاعات مفید برای سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان می باشد. اطلاعات برای مفید بودن باید از سه ویژگی برخوردار باشند شامل : مربوط، قابل اتکا، قابل مقایسه و قابل فهم باشند.

مفروضات حسابداری شامل فرض تفکیک شخصیت ، فرض تعهدی ، فرض تداوم فعالیت ، فرض دوره مالی و فرض واحد اندازه گیری می باشند ، که مهم ترین آن ها فرض تفکیک شخصیت می باشد . در ادامه به بررسی هر کدام به صورت تخصصی می پردازیم.

فرض تفکیک شخصیت در مفروضات حسابداری

یکی از اساسی ترین مفروضات حسابداری ، فرض تفکیک شخصیت حسابداری است. برای مقاصد حسابداری و گزارشگری مالی هر مؤسسه و یا بخش هایی از آن یک شخصیت جداگانه فرض شده که مستقل از شخصیت مالک یا مالکین آن می تواند معاملاتی انجام دهد. از نظر حسابداری، باید مرزهای هر واحد تجاری به وضوح مشخص باشد.

مفهوم واحد جداگانه در حسابداری در بخش های یک سازمان بزرگ و در واقع در هر واحدی که نیاز است، ارزیابی به صورت جداگانه ای صورت گیرد، کاربرد دارد. خلاصه اینکه مبادلات واحد های تجاری مختلف نباید با یکدیگر و یا با مبادلات مالک یا مالکین ان ادغام شود. هر واحد تجاری باید مجزا و منفک ارزیابی شود.

فرض تعهدی در مفروضات حسابداری

فرض تعهدی یکی از زیر بنائی ترین و مهمترین مفروضات حسابداری است . توسعه و گسترش حسابداری تا حد زیادی مدیون این فرض است . براساس فرض تعهدی درآمدها به محض تحقق و هزینه ها به محض تحمیل ، بدون توجه به زمان دریافت و پرداخت وجه نقد مربوطه ، شناسایی و ثبت می شوند . اغلب در متون حسابداری بجای عبارت فرض تعهدی از عبارت مبنای تعهدی استفاده می شود . مبنای تعهدی در مقابل مبنای نقدی قراردارد . در مبنای نقدی هر دریافت وجهی توسط شرکت که از ناحیه صاحبان شرکت یا وام دهندگان نباشد به عنوان درآمد و هر پرداخت وجهی توسط شرکت که به اشخاصی غیر از صاحبان شرکت یا وام دهندگان صورت پذیرد به عنوان هزینه تلقی می شود .

فرض تداوم فعالیت در مفروضات حسابداری

دلیل دیگری برای اندازه گیری دارایی ها به بهای تمام شده تاریخی، مفهوم تداوم فعالیت می باشد. در این مفهوم فرض را بر این قرار می دهیم  که واحد تجاری، برای مدت زمان طولانی و مدیدی در آینده به فعالیت خود ادامه خواهد داد. هدف از تحصیل اغلب دارایی ها مانند ملزومات، زمین، ساختمان و اثاثه که به آن ها منابع اقتصادی گفته میشود استفاده از آن ها می باشد و به هیچ عنوان فروش آن ها مد نظر نیست.

 در تداوم فعالیت حسابداران فرض می کنند واحد تجاری برای مدت کافی به فعالیت خود ادامه خواهد داد و دارایی موجود برای رسیدن به اهداف مورد نظر مصرف خواهند شد. برای درک بیشتر مفهوم تداوم فعالیت تجسم کنید مؤسسه ای در روال غیر عادی برای انجام یک قرارداد دو ساله تشکیل شده و اکنون پس از گذشت این مدت و انجام کار به جای فرض تداوم فعالیت قصد انحلال دارد و می خواهد تمام دارایی های خود را به فروش رساند.

در این صورت گزارش ارزش جاری بازار روش مناسبی برای اندازه گیری دارایی ها خواهد بود. با توجه به اینکه در روال عادی فعالیت اکثراً فرض تداوم فعالیت مورد توجه می باشد، لذا در سوابق حسابداری دارایی ها به بهای تمام شده تاریخی انعکاس می یابند. براساس کمیته استاندارد  هر مجموعه تجاری برای مدت طولانی به فعالیت ادامه می دهد، فعالیت آن قابل پیش بینی است، تمایلی به کاهش و یا انحلال شرکت وجود ندارد.

همچنین بخوانید : اصول حسابداری چیست؟

فرض دوره مالی

در پایان اجرای عملیات و بعد از وصول مطالبات و پرداخت بدهی ها نتایج واقعی مشخص می شود و با توجه به اینکه حسابداران  برای ثبت اطلاعات مالی نمی توانند تا پایان پروژه صبر کنند بنابراین دوره های مالی برای گزارش های مالی مشخص می شود. در فرض دوره مالی صاحبان سرمایه، بستانکاران و اعتبار دهندگان از نتیجه کارکرد و کارایی واحد تجاری مطلع می شوند، با بستانکاران تسویه حساب صورت می گیرد. گزارشات در انتهای هر دوره و مجزا از سایر دوره ها ارائه می شوند. صورت های مالی با دوره مالی قبل مقایسه می شوند.

بنابراین عمر طولانی یک مؤسسه یا سازمان به دوره‌های زمانی کوتاه ‌تر و مساوی که عموماً یک سال است تقسیم می‌شود. برای هر دوره زمانی گزارش‌های مالی جداگانه ای ارائه می‌شود.

در علم حسابداری زمان فعالیت یک واحد اقتصادی به دوره‌ های کوتاه تری به نام دوره حسابداری تقسیم می‌شود. این تقسیم عمر به تایم های کوتاه تر زمانی دارای مزیت است که قابلیت مقایسه و سنجش را به وجود آورده است. در نتیجه امکان ارزیابی نتایج در هر دوره زمانی وجود خواهد داشت.

فرض واحد اندازه گیری

حسابداران تمامی مبادلات اعداد و ارقام را به  ریال ثبت می کنند. حسابداران فرض می کنند قدرت خرید ریال همواره ثابت است. فرض ثبات واحد پولی بر مبنای نادیده گرفتن تأثیرات تورم استوار شده است. این فرض به حسابداران اجازه می دهد محاسبات خود را با تصور اینکه قدرت خرید پول ثابت است، انجام می دهند. در کشورهایی مثل کشور خودمان که نرخ تورم بالاست حسابداران مجبور هستند مقادیر پولی گذشته براساس قواعد و استانداردهای حسابداری با قدرت خرید جاری پول اندازه گیری کنند.

۱_در این اصل صورت های مالی با سایر مجموعه ها مقایسه می شوند

۲_یک واحد مناسب برای ثبت و نمایش گزارش ها وجود دارد.

اصول حسابداری

اصول حسابداری شامل مجموعه قواعد کلی است که مبنا و پایه کار در کلیه مراحل اجرای عملیات حسابداری است و این اصول در مورد نحوه اندازه ‌گیری، ثبت، گزارش نتایج، طبقه ‌بندی واحدهای عملیاتی را تعیین می‌کنند. برعکس مفروضات که اصول بنیادی حسابداری هستند، اصول حسابداری دارای جنبه زیر بنایی است.

اصل بهای تمام شده

براساس اصل بهای تمام شده ، دارایی ها و خدمات خریداری شده باید به بهای تمام شده واقعی خود ثبت شوند. حتی اگر خریدار اعتقاد داشته باشد که در معامله سود کرده و مبلغ دارایی بیش از مبلغ پرداختی ارزش دارد. به هرحال مبلغ پرداختی در مبادله ملاک قرار می گیرد و بهای تمام شده معادل ارزش نقدی هر مبادله می باشد. همچنین بر اساس اصل بهای تمام شده مادامی که یک دارایی در واحد تجاری نکه داری می شود باید بهای تمام شده ان نیز در حساب های ان واحد باقی بماند. زیرا بهای تمام شده دارایی یک اندازه گیری قابل اتکا می باشد.

اصل تحقق درآمد

بر اساس اصل تحقق ، درآمد ها بدون توجه به زمان دریافت وجه نقد مربوطه، در زمان تحقق ، شناسایی می شوند.  معمولاً زمانی  درآمد را تحقق یافته فرض می کنند که فرآیند کسب سود ، کامل یا حداقل قسمت بیشتر آن کامل شده باشد.

قاعده کلی که برای اصل تحقق درآمد در نظر گرفته شده است این است که باید درآمد را در زمانی که کسب می شود، ثبت نمود. شرایطی که براساس آن می توان درآمد را شناسایی نمود به قرار زیر است:

۱_کالا یا خدمت مد نظر آماده فروش و ارائه به خریدار باشد

۲_کالا به فروش رفته باشد

۳_وجه نقد حاصل از معامله قابل وصول باشد

۴_مبلغ درآمد را بتوان به طور معقول اندازه گیری نمود

اصل تطابق هزینه ها با درآمدها

اصل تطابق هزینه با درآمد ، به شناسایی و اندازه گیری درست سود هر دوره مالی توجه دارد . بر اساس این اصل ، برای اندازه گیری سود هر دوره ، باید هزینه های هر دوره را با درآمد های همان دوره مقابله نمود. به عبارتی دیگر، برای تعیین سود هر دوره ، باید هزینه هایی که برای کسب درآمد های همان دوره تحمیل شده اند را مشخص کرده و آن ها را از درآمد ها کسر نماییم . بنابراین به موجب اصل تطابق ، هر گاه درآمدی در صورت سود و زیان یک دوره منعکس می گردد ، باید هزینه هایی که به‌ آن‌ درآمد مربوط می شوند نیز در همان صورت سود و زیان منعکس گردند.  بر اساس اصل تطابق ، هزینه های انجام شده جهت ایجاد درآمد ، باید به حساب دوره ای که درآمد در آن تحصیل گردیده منظور گردد.

اصل افشای حقایق

ارائه هر گونه اطلاعات در رابطه با رویدادها و وقایع مالی در قالب ضمائم در گزارش های مالی یا در متن صورت مالی که در آگاهی تصمیم گیرندگان موثر بوده و به اتخاذ تصمیم منطقی کمک می کند را افشاء می گویند.

به گونه ای دیگر،  اصل افشا ایجاب می کند که کلیه واقعیت های با اهمیت مربوط به رویداد ها و فعالیت های مالی مؤسسه به نحو مناسب و کامل افشا شود . بر اساس این اصل ، باید تمامی اطلاعاتی که به نحوی می تواند در تصمیم گیری استفاده کنندگان از اطلاعات مالی تأثیر گذار باشد ، افشا شود . افشای اطلاعات می تواند در متن صورت های مالی یا یادداشت های همراه آن صورت پذیرد .

میثاق ها یا اصول محدود کننده

ارائه اطلاعات و گزارش های مالی همواره با محدودیت هایی روبه رو است که به هنگام حسابداری باید این محدودیت ها را در نظر داشته باشیم. اصول محدود کننده حسابداری یا میثاق های حسابداری نقش تعدیل کننده بر حسابداری و ارائه گزارش های مالی دارد که به قرار زیر هستند :

فزونی منافع بر مخارج

هدف گزارشگری مالی فراهم کردن اطلاعات لازم برای تصمیم گیری است. اما مخارج تهیه این اطلاعات نباید بر منافع آن فزونی یابد . به عبارت دیگر فراهم کردن اطلاعات حسابداری باید مقرون به صرفه باشد. البته تعیین منافع و مخارج تهیه اطلاعات حسابداری تا حدودی یک امر ذهنی است و سنجش و اندازه گیری دقیق آنها مباحثی را بر انگیخته است.

اصل اهمیت

بر اساس این میثاق، در مورد مبالغ و اقلامی که بنابر وضعیت، محیط و عملکرد موسسه جزئی و ناچیز محسوب می‌شوند می‌توان از اعمال دقیق اصول حسابداری خودداری کرد.

اصل محافظه کاری

یک واحد تجاری مجاز نیست درآمدها و دارایی ها را بیش از مقدار واقع و هزینه ها و بدیهی ها را کمتر شناسایی کند. بنابراین برای شناسایی درآمدها و هزینه ها به ویژه در شرایط ابهام باید محتاطانه عمل نمود تا درآمدها و هزینه ها مطابق با مقدار واقعی باشد.

خصوصیات صنعت

برخی صنایع ویژگی های خاصی دارند که می توان مناسب با آن اصول و استانداردهای حسابداری را تعدیل نمود. البته لازم به ذکر است درصورتی که تعدیل استانداردها، اطلاعات مالی دقیق تر را ارئه کرده و فرآیند ثبت اطلاعات را تسهیل می کند مجاز به استفاده از این اصل محدود کننده هستیم.

علاوه بر رعایت مفروضات و اصول حسابداری که در مقالات قبلی بیان گردید، اطلاعات منعکس در صورت‌های مالی هنگامی میتواند در تصمیم‌‌ گیری استفاده کنندگان مؤثر و مفید واقع گردد که از ویژگی‌های کیفی خاصی برخوردار باشد. مهم‌ترین این ویژگی‌ها و خصوصیات کیفی عبارتاند از: مربوط بودن ، قابلیت اعتماد یا قابلیت اتکا ، قابلیت مقایسه

مربوط بودن

به طور کلی میتوان گفت اطلاعاتی مربوط محسوب میشود که در تصمیم‌ گیری‌ها مؤثر و نقش آن با اهمیت باشد. بنابراین مربوط بودن را میتوان تأثیر گذاری اطلاعات حسابداری بر تصمیمات استفاده کنندگان در مورد نتایج رویداد های گذشته و پیش‌بینی اثرات رویداد های فعلی و آتی یا تأیید یا تعدیل انتظارات قبلی، تعریف کرد. بنابراین، اطلاعاتی مربوط محسوب میشود که در تصمیم‌ گیری‌ها مؤثر و نقش آن با اهمیت باشد.

قائل اتکا

برای اینکه اطلاعات مفید باشد، باید قابل اتکا باشد. اطلاعاتی قابل اتکا ست که عاری از اشتباه و تمایلات جانبدارانه با اهمیت باشد و به طور صادقانه معرف آن چیزی باشد که مدعی بیان آن است یا به ‌گونه‌ای معقول انتظار میرود بیان کند. نتایج اندازه ‌گیری‌های حسابداری هنگامی قابل اتکا است که به طور صادقانه معرف ارزش‌ هایی باشد که انتظار می‌رود یا در نظر است ارائه کند.

به طور کلی میتوان گفت اطلاعاتی که عاری از اشتباه و تمایلات جانبدارانه باشد، اطلاعات قابل اتکا میباشد. بنابراین، اطلاعاتی قابل اتکا ست که عاری از اشتباه و تمایلات جانبدارانه با اهمیت باشد و به طور صادقانه معرف آن چیزی باشد که مدعی بیان آن است.

قابل مقایسه

سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان، امکانات و فرصت های سرمایه‌ گذاری و اعطای اعتبار گوناگونی دارند. تصمیمات آنان نیز گاهی بر مبنای مقایسه عملکرد واحد تجاری مورد نظر در طول زمان (چندین سال) و یا عملکرد چندین واحد تجاری برای دوره یا دوره‌های زمانی یکسان، اتخاذ میشود. این مقایسه‌ها هنگامی مفهوم خواهد بود که اطلاعات ارائه شده دارای کیفیت “قابلیت مقایسه” باشند. ویژگی “قابلیت مقایسه” مبتنی بر مفاهیم رعایت یکنواختی یا ثبات رویه و همسانی رویه‌‌ها میباشد.

بنابراین، اطلاعات حسابداری باید به نحوی باشد که امکان مقایسه عملکرد واحد تجاری برای سال‌ های مختلف و همچنین مقایسه آن با سایر واحد‌های تجاری را فراهم نماید.