مالیات بر درآمد

پیکی از مهم‌ترین انواع مالیات، مالیات بر درآمد است. بخش عمده پولی که افراد به دست می‌آورند، درآمد محسوب می‌شود و به همین دلیل، مشمول مالیات است. درآمد تنها شامل حقوق نیست بلکه انواع سود، اجاره دریافتی و همین‌طور درآمد غیرمستقیم حاصل از کسب‌ و کاری که آن را راه‌ اندازی کرده‌اید، از دیگر اَشکال مالیات بر درآمد هستند.

مالیات در کلی ‌ترین شکل دسته ‌بندی به دو نوع مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود. مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد ، از نوع مالیات مستقیم و مالیات بر مصرف، فروش و واردات از نوع مالیات غیرمستقیم هستند.

پرداخت مالیات، نه یک امر ترجیحی و انتخابی، بلکه یک الزام قانونی است که رضایت یا عدم مالیات دهنده در آن، هیچ موضوعیتی ندارد. بنابراین استنکاف مشمولین از پرداخت مالیات این حق را برای دولت ایجاد می‌کند که برای دریافت آن به اهرم‌ هایی نظیر تهدید یا زور متوسل شود.

دولت ‌ها در هر جامعه‌ای برای برآورده کردن نیازهای عمومی و ارائه خدمات به مردم، اقدام به جمع ‌آوری مالیات می‌کنند. مالیات یک مسئله با ریشه تاریخی است که در طول زمان ادامه یافته و پیشرفته تر شده است به گونه‌ای که در بسیاری از جوامع رشته و دروس اختصاصی حقوق مالیات و حتی وکیل مالیاتی داریم. ضمن آن که فرار مالیاتی و عدم پرداخت مالیات به موقع نیز در قانون جرم‌انگاری شده است و همین موضوع اهمیت و جایگاه مالیات را به خوبی نشان می‌دهد.

مالیات بر درآمد چیست ؟

مالیاتی که دولت بر درآمد مالی حاصل ‌شده به وسیله همه افراد و نهادها در حوزه قوانین حسابرسی اعمال می‌کند، مالیات بر درآمد گفته می‌شود ، که معادل‌ انگلیسی این مفهوم Income Tax است. مطابق قانون، کسب ‌و کارها و اشخاص باید هر ساله درآمدهای شان را گزارش کنند تا معین شود که آیا آن ‌ها مشمول پرداخت مالیات هستند یا خیر. در حقیقت ما با مفهوم مالیات شرکت‌ها مواجه هستیم. درآمد مالیاتی یک منبع کلیدی مالی است که دولت از آن برای تأمین مالی فعالیت ‌هایش استفاده کرده و به جامعه خدمت می‌کند ‌ .

به این نکته توجه داشته باشید که مالیات بر درآمد، نوعی مالیات تصاعدی است که بر اساس این ویژگی، افرادی که درآمد بیشتری دارند، ملزم به پرداخت مالیات بیشتر خواهند بود. مالیات بر درآمد انواع مختلفی دارد. در واقع بسته به اینکه این درآمد چه برای اشخاص حقوقی و چه حقیقی از چه راهی حاصل شده است، با یکدیگر متفاوت می‌شود و تبع نرخ ‌های متفاوتی هم خواهد داشت. ما در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین مالیات های بر درآمد خواهیم پرداخت.

مالیات بر درآمد مشاغل :

مالیات بر درآمد نوعی از مالیات است ، که از سوی سازمان امور مالیاتی بر درآمد افراد و اشخاص اعمال می شود. نرخ مالیات بر درآمد بستگی مستقیم به میزان درآمد افراد داشته و پس از اعلام گزارش میزان درآمد توسط افراد حقیقی مشخص می شود که مشمول چه میزان مالیات هستند . محاسبه این نوع مالیات از طریق خود اظهاری صاحبان کسب و کار صورت می‌گیرد.

مالیات بر درآمد حقوق :

کلیه افرادی که به هر شکلی مشغول به کار هستند و حقوق دریافت می کنند و بیمه تأمین اجتماعی برای آنها لحاظ می شود باید قسمتی از حقوق دریافتی خود را به عنوان مالیات حقوق به وزرات اقتصاد و دارایی پرداخت نمایند . میزان مالیات حقوق در هر سال متفاوت بوده و طبق بخشنامه هایی به کلیه کارفرماها و بنگاه های اقتصادی ارسال می شود و کارفرما موظف است مالیات تعلق گرفته به حقوق و مزایای کارکنان خود را کسر کرده و به حساب مشخص شده وزرات امور اقتصادی و دارایی واریز نماید. مالیات بر درآمد حقوق ، یکی از متداول ‌ترین و درعین حال پیچیده ترین اَشکال مالیات بر درآمد است که شرکت ها می توانند به راحتی با استفاده از نرم افزار حسابداری یکپارچه با دیگر زیر سیستم ها مانند حقوق و دستمزد به راحتی مالیات بر درآمد کارکنان خود را محاسبه کنند.

همچنین بخوانید : اصول حسابداری چیست؟

مالیات بر درآمد اجازه املاک :

مالیات بر درآمد املاک ، به عنوان زیر مجموعه‌ای از مالیات های مستقیم در قانون محسوب می‌شود. به موجب قانون مالیات های مستقیم، اجاره دهندگان املاک مسکونی، اداری و تجاری در طول سال باید حتما نسبت به پرداخت مالیات بر درآمد خود اقدام کنند. البته قانون مواردی را نیز مشمول معافیت در نظر گرفته است.

در اثر اجاره یا نقل و انتقال املاک در سطح کشور، فرد اجاره دهنده یا فروشنده باید نسبت به پرداخت مالیات درآمد ملک خود اقدام کند. همچنین قانون ‌گذار در سال جاری، قانون جدیدی را برای مالیات در زمینه املاک و مستغلات وضع کرده است. به موجب این قانون مستغلات خالی نیز مشمول مالیات هستند. هر چند که هنوز به شیوه رسمی این قانونی اجرایی نشده است. نکته مهمی که در قانون در این زمینه پیش‌بینی شده است، آن است که کاربری املاک و مستغلات باعث معافیت از پرداخت مالیات نمی‌شود. به عبارت دیگر کلیه املاک مسکونی، اداری، و تجاری به موجب قانون در صورتی که درآمدی از محل اجاره یا نقل و انتقال آن‌ها حاصل شود، مشمول دریافت مالیات خواهد بود.

مالیات بر درآمد کشاورزی :

طبق قانون مالیات های مستقیم ، درآمد حاصل از کلیه فعالیت های کشاورزی و همچنین فعالیت های وابسته به آن از پرداخت مالیات معاف می باشد. بر این اساس فصل مالیات بر درآمد کشاورزی، در قانون مالیات های مستقیم صرفا دارای یک ماده می باشد. افرادی که نسبت به خرید و فروش محصولات کشاورزی اقدام کنند، باید مالیات درآمد ناشی از فعالیت‌های اقتصادی شان را بپردازند.

دولت مکلف است مطالعات و بررسی‌های لازم را در زمینه کلیه ی فعالیت ‌های کشاورزی و آن رشته از فعالیت ‌های مزبور که ادامه فعالیت آن‌ ها ضرورت داشته باشد معمول و لایحه مربوط را حداکثر تا آخر برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی به مجلس تقدیم نماید.

مالیات بر درآمد شرکت ها و اشخاص حقوقی :

در‌ ماده 105 قانون مالیات های مستقیم مقرر شده است که ، جمع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیر، معاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد خواهند بود.

با توجه به تبصره ۱ ماده فوق در مورد اشخاص حقوقی ایرانی غیر تجاری که به منظور تقسیم سود تأسیس نشده اند درصورتی که دارای فعالیت انتفاعی باشند از مأخذ کل درآمد مشمول مالیات فعالیت انتفاعی آن ها مالیات به نرخ مقرر در این ماده وصول می شود.

مالیات بر درآمد اتفاقی :

مالیات اتفاقی ، مالیاتی است که در بودجه اکثر کشورها پیش بینی می گردد. این درآمد اتفاقی سال های زیادی است که در ردیف بودجه های کشور وجود دارد اما اکثراً به چشم نیامده است. در لایحه بودجه سال آینده کشور، میزان مالیات بر درآمد اتفاقی رقمی حدود ۵ میلیارد تومان پیش بینی شده است.

اگر شخصی وجهی را به صورت بلا عوض به شخص دیگری هدیه دهد و یا مالی را در قبال دریافت چیزی، به شخصی دیگر واگذار نماید و یا شخصی در قرعه کشی خرید کالا، جایزه ای نصیبش شود، شخص منتفع مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود.

مالیات بر درآمد وکلای دادگستری یا حق الوکاله :

وکلا دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می‌کنند، مکلف هستند در وکالت نامه‌ های خود رقم حق الوکاله ها را قید نمایند و معادل ۵ درصد آن بابت علی الحساب مالیاتی روی وکالت نامه تمبر الصاق و ابطال نمایند که در هر حال مبلغ تمبر حسب مورد نباید کمتر از میزان مقرر باشد.

مالیات بر درآمد حق تمبر :

مالیات بر حق تمبر از مالیات هایی دریافتی توسط دولت می باشد. این مالیات به صورت مستقیم، از شخص متقاضی برای اسناد اوراق بهادار به وسیله باطل کردن تمبر گرفته می شود. این کار برای رسمیت اسناد می باشد. یکی از موارد مالیات بر دارایی پرداخت حق تمبر می باشد و بدین صورت است که، به محض صدور بعضی از اسناد مانند اوراق و مدارک صادر کننده توسط بانک ها مبلغی برای حق تمبر گرفته می شود.