حسابدار دولتی چیست؟

در تمامی شاخه های مختلف حسابداری‌ اعم از ، حسابداری‌ دولتی،  حسابداری‌ فروشگاهی ، حسابداری‌ مالیاتی و … ، در نرم افزار مالی کاربرد دارد و به عبارتی می‌توان گفت بدون وجود این ابزار مهم ، کارهای دشوار و ریز جزئیات کار حسابداران با مشکل مواجه می شود . حسابداری تخصصی است که ، در تمامی مراحل انجام کار باید دقت و توجه کافی حسابدار بر روی عملیات اعداد و ارقام باشد تا خطا یا اشتباهی رخ ندهد .

حسابداری دولتی

حسابداری‌ دولتی،  به انجام عملیاتی گفته می شود که در آن گزارش رویداد های بودجه ای و رویدادهای مالی تمام دستگاه های اجرایی زیر مجموعه دولت جمع آوری، ثبت و طبقه بندی، خلاصه، تفسیر و گزارش می شوند ، حسابداری دولتی می گویند. هدف اصلی از اجرای این فرآیندهای محاسباتی، برنامه ریزی و تصمیم گیری درباره کنترل بودجه می باشد .

در حقیقت در طی اجرای این فرآیند، اطلاعات مالی تمام وزارتخانه ها، موسسات دولتی و غیره بررسی ، جمع آوری، طبقه بندی، پردازش و گزارش می شوند تا تصمیم گیری های مالی و برنامه های مصوب بودجه سالانه به خوبی مدیریت شود . این فرآیند مالی در حقیقت نوعی از سیستم است. حسابداری دولتی  ، در زبان انگلیسی با عبارت Governmental accounting شناخته و مورد بررسی قرار می گیرد.

حسابداری دولتی ، قسمتی جدایی ناپذیر سازمان‌ها و شرکت ها در امور مربوط به  بودجه و روند اظهارنامه‌ های مالیاتی است و هر شرکت به حداقل یک حسابدار دولتی برای انجام امورات خود نیاز دارد . سازمان ‌های دولتی و شرکت ‌ها در زمان برنامه ریزی فعالیت های خود برای یک سال مالی، سه ماهه یا سایر دوره مالی مشخص، به حسابداران دولتی وابسته هستند.

 قانون گذاران و تصویب کنندگان دولتی ، که مسئولیت تخصیص بودجه بندی را بر عهده دارند ، به گزارشات سازمان‌ ها و همین حسابداران دولتی وابسته هستند. تعداد زیادی از این گزارش‌ ها امکان دارد در دسترس عموم مردم قرار بگیرد تا بدانند که دولت در چه زمینه‌ هایی و در کجا هزینه کرده است، اما بخش اعظم و مهم آن محرمانه است و فقط  در اختیار دولت و سازمان‌های وابسته به آن می باشد .

مجموعه فعالیت ها و کارکرد های دولت

همان گونه که پیش تر گفته شد ، حسابداری دولتی مربوط به حساب های سازمان‌ها و موسسات دولتی است. به همین علت لازم است با انواع فعالیت‌هایی که دولت انجام می‌دهد، آشنا شویم تا به خوبی توانایی این را داشته باشیم که حسابداری دولتی و کارهایی که تحت عنوان حسابداری و زیر مجموعه های آن انجام می‌شود را به شکل صحیح درک کنیم.

همچنین بخوانید : اصول حسابداری چیست؟

به طور کلی می‌توان گفت فعالیت‌های دولت و سازمان‌های وابسته به آن به دو دسته کلی تقسیم می شوند :

مجموعه فعالیت های دولتی و غیر بازرگانی

مقصود از این نوع فعالیت‌های دولت و سازمان‌های وابسته به آن ، به دست آوردن و کسب سود نیست. بلکه ارائه خدماتی است که الزامات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دولت را ملزم به اجرایی کردن آنها کرده است. در حقیقت چگونگی و نوع خدماتی که باید توسط دولت ارائه شود را قوانین و دستورالعمل ها تعیین می‌کنند که با توجه به منابع مالی تخصیص داده شده به این برنامه‌ها درجه و کیفیت آن متفاوت است.

 فعالیت‌ها و برنامه‌هایی که مربوط به دولت می باشند ،  رابطه ی مبادله‌ای با منابع تأمین بودجه آنها ندارد و همین علت سبب اختلاف آنها با فعالیت‌های بازرگانی دولت شده‌ است. بودجه مورد نیاز برای انجام این فعالیت‌ها از محل مالیات و عوارض پرداختی توسط شهروندان تأمین می‌شود ، زیرا ماهیت مبادله‌ای ندارد، شهروندان نمی‌توانند انتظار دریافت کالا یا خدمات مستقیم به ازای مالیات پرداخت شده داشته باشند .

فعالیت های بازرگانی مربوط به دولت

با توجه به طبقه‌ بندی فعالیت‌های دولت، انواع سازمان‌های دولتی نیز به دو دسته سازمان‌های مجری فعالیت‌های دولتی و فعالیت‌های بازرگانی طبقه بندی می‌شوند.

سازمان‌های مجری فعالیت‌های دولتی غیرانتفاعی ، هدف و انگیزه آن ها از تأسیس کسب درآمد نمی باشد . بلکه هدف اصلی آن ها اجرای برنامه‌هایی با موضوع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی دولت است که در لیست مجموعه وظایف دولت قرار گرفته‌اند. وزارتخانه ها و تمامی مؤسسات دولتی در این نوع از سازمان‌های دولتی قرار می‌گیرند.

انوع  دیگر سازمان‌های دولتی، به عنوان مجری فعالیت‌های بازرگانی در نظر گرفته‌ می‌شوند که مقصود و هدف اصلی آنها کسب درآمد و رسیدن به سود است. در واقع این نوع از سازمان‌ها، علاوه بر اینکه هزینه تولیدات کالا و ارائه خدمات را از محل درآمدهای خود تأمین می‌کنند؛ بخشی از درآمد خود را نیز به عنوان منبعی جهت تأمین بودجه برای اجرای برنامه‌های دولت اختصاص می‌دهند.

با توجه به اینکه شرکت‌های بازرگانی دولتی مشابه شرکت‌های بازرگانی خصوصی اداره و مدیریت می‌شوند، حسابداری آنها نیز بر اساس حسابداری بازرگانی شرکت‌های خصوصی صورت می پذیرد . لازم به یادآوری است که هر شرکت بازرگانی که بیشتر از پنجاه درصد از سهام آن متعلق به شرکت‌های دولتی باشد، آن شرکت بازرگانی را شرکت دولتی تلقی می‌کنند.

فعالیت ها ، وظایف و کارهای روزمره یک حسابدار دولتی

هر کدام از این سازمان‌های دولتی، حسابداران را جهت تهیه صورت‌های مالی و رسیدگی به موارد پرداختی‌ها و دستمزد استخدام می‌کنند. قانون گذاران و سازمان‌ها در بخش دولتی می‌توانند درخواست حسابرسی مالی نیز بدهند. حسابرسی مالی شامل ارزیابی و بررسی کلیه اطلاعات مالی سازمان، صورت‌های بانکی، سوابق حسابداری و موارد دیگر می‌شود .

سرانجام در پایان این حسابداران دولتی هستند که اطلاعات و داده های مالی سازمان‌ها و شرکت‌ها را از نظر درآمد، مالیات، حساب‌های مالی و غیره را تجزیه تحلیل، جمع آوری، طبقه بندی، پردازش و گزارش می‌کنند تا هم شرکت‌ها و هم دولت بتوانند به درستی تصمیم گیری های مالی و برنامه های مصوب بودجه سالانه را مدیریت و کنترل کنند .

• استفاده کنندگان از حسابداری دولتی

استفاده کنندگان از حسابداری دولتی به دو نوع درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم می شوند که در زیر شرح داده شده است:

• استفاده کنندگان درون سازمانی:

 ۱_ وزیر یا مدیریت مؤسسه: در اختیار داشتن اطلاعات مالی وزارت خانه یا نهاد مورد نظر برای نظارت بر فعالیت های اجرایی مدیران.

۲_ مدیران مالی و برنامه ریزی شرکت : متناسب با نیاز از اطلاعات و داده های حسابداری و مالی استفاده می کنند .

۳_ بازرسان و حسابرسان داخلی: جهت ارزیابی و بررسی تأثیر کنترل های مالی و ارسال گزارش آن به رؤسای مربوطه.

۴_ مدیران برنامه ریزی : برای تنظیم بودجه سالانه به طور دقیق و مشخص .

• استفاده کنندگان خارج از سازمان و وزارت خانه

۱_ هیأت دولت: جهت نظارت ، کنترل و بررسی اطلاعات مالی سازمان های دولتی.

۲_ مجلس و نمایندگان : نظارت پارلمانی بر روی بودجه محاسبه شده توسط دیوان محاسبات .

۳_ حسابرسان مستقل: طبق اصل55 قانون اساسی، رسیدگی به تمامی حساب های وزارت خانه ها و نهاد های دولتی به عهده دیوان محاسباتی کشور و شعبات آن  می باشد.

۴_ عموم مردم: اطلاع از بودجه سالانه کشور و چگونگی اجرای آن .

مشاغل مهم در رشته حسابداری دولتی

حسابداری چیست؟ تمامی فارغ التحصیلان رشته‌های حسابداری معمولاً می‌دانند که تایم خود را برای اخذ مدرک به خوبی صرف کرده‌اند، زیرا آنها برای مشاغل بسیار خوبی از جمله حسابداری دولتی واجد شرایط هستند. مشاغل مهم در رشته حسابداری دولتی که بسیار هم پر تقاضا هستند کارهایی چالش برانگیز می باشند ، این مشاغل میزان استخدام بالایی از سوی شرکت ها و سازمان ها دارند، حقوق رقابتی دارند و در نهایت پیشرفت و ارتقاء شغلی و مزایای عالی به متقاضیان ارائه می‌دهند. از انوع شغل های حسابداری دولتی که متقاضیان می توانند برای آن اقدام کند، ممکن است به سطح مدرک تحصیلی آنان بستگی داشته باشد .

پنج شغل برتر و عالی حسابداری دولتی به شرح زیر است

• حسابرس مالیاتی
• حسابدار دولتی
• نماینده اجرایی خزانه داری
• حسابدار رسمی
• مدیر مالی

اصول حسابداری دولتی

در حقیقت ، مهم‌ترین اصل در حسابداری دولتی این است که هر شخصی که در این رشته فعالیت می‌کند باید این اصل را در کار خود رعایت کند و در به کار گیری آن نهایت تلاش را بکند. گزارش‌های مالی که توسط حسابدار دولتی ارائه می‌شوند، از سه منظر مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند:

1_ جامع و کامل باشد: گزارش‌های مالی باید کلیه اطلاعات مالی را شامل شود. برای تهیه گزارش جامع باید موارد مختلف از جمله موارد زیر را اهمیت قائل شویم :

• مواردی که در زمان بودجه به آنها اشاره شد، باید در گزارش آورده شود .
• مواردی که امکان انتشار محتوا دارند را در وب ‌سایت ‌های دولتی منتشر کنید.
• اعداد مالی واقعی و اعداد تخمین زده شده را با هم مقایسه کنید.

2_ قابل استفاده باشد :

• گزارش باید به قدری جامع و کامل باشد که هم برای دولت و بودجه ‌بندی‌ های آینده قابل استفاده باشد و هم برای خود سازمان کاربردی باشد.
• از روش ‌های سازمان یافته و مختص حسابداری های مالی برای تهیه گزارش استفاده شود.

۳_ به موقع باشد:

 بسیاری از کارهای مالی و مالیاتی زمان زیادی برای اجرا، نیاز دارند. یک حسابدار دولتی باید تمام کارهای محاسباتی و عملیاتی خود را به موقع انجام دهد تا بتواند گزارش‌های تکمیلی خود را به موقع تحویل دهد. به این ترتیب ما از حسابداران دولتی انتظار داریم تا:

• از گروه های حسابداری درخواست شود، که به موقع گزارش‌ها را ارائه دهند.
• هر ماه گزارش‌های مالی مربوط به آن ماه را آماده سازی و کارها را به روز آخر واگذار نکنند.

با استفاده از رویکرد های حسابداری دولتی ، منابع دارایی یک کشور از نزدیک کنترل شده و منابع مالی با اهداف گوناگون به برنامه های مختلف و متنوعی اختصاص داده می شوند. این نوع حسابداری تقریبا توسط هر گونه نهاد دولتی، اعم از شهرداری،  شهری یا کشوری مورد استفاده قرار می گیرد.

نیازهای اطلاعاتی ارگان ‌های دولتی بسیار مخصوص می باشد و کاملاً متفاوت از ارگان های غیر دولتی هستند. استانداردهای حسابداری جهت استفاده در سراسر کشور تدوین و تأمین شده است  و تمامی نهاد های مرتبط با دولت وظیفه دارند که این استانداردها را به کار بسته و رعایت کنند .

حسابداری دولتی چه کاربرد هایی دارد؟

حسابداری دولتی روندی از جریان های مالی و دولتی است که ، به دنبال آن تفسیر، ضبط، تجزیه و تحلیل، ثبت ، جمع بندی، طبقه بندی و ارتباط اطلاعات مالی مربوط به دولت به شکل گسترده به همراه معاملات و فرایند های اقتصادی مرتبط با آن نشان داده شده است و همچنین شامل بدهی ها و دفع دارایی ها، نیز می باشد.

حسابداری دولتی همچنین روند تکمیل مشاغل و ارگان های مرتبط با امور مالی توسط دولت را به شیوه ای واضح، قابل اعتماد، کارآمد و مناسب انجام می دهد، مانند تضمین پرداخت های شرکت، تسویه بدهی ها، وصول مبالغ متعادل و میانه، فروش و خرید دارایی از جمله دیگران با همه این فرآیندها برای تمامی کنترل های مالی موجود است.

حسابداری عملکرد مهمی در هر تجارت است. دانستن اینکه پول شما از کجا آمده و کجا صرف می‌شود بسیار مهم است ، بدون دانش مربوط به حسابداری، غیرممکن است که بدانید و دریابید که چه چیزی نیاز به پرداخت دارد.

این مقاله توسط کارشناسان تولید محتوای شرکت نرم افزاری آرپا تولید شده است.